سبک شناسی لایه ای در «خطبه ۲۷» نهج البلاغه

سبک­شناسی علم مطالعه­ی رفتارهای زبانی افراد است. سخنگویان زبان بنابر موقعیت­های مختلف زمانی، مکانی، سن، جنسیت و... گونه­های مختلفی از گفتار و یا نوشتار را به کار می­برند. یک متن ادبی، سبک و ساختاری متفاوت از سبکِ یک متن عادی و یا علمی دارد. سبک­شناسی لایه­ای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایه­ی آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدئولوژیک بررسی می­کند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنج­گانه در یک اثر ادبی، بر آن است تا ویژگی­ها و مشخصه­های خاص اثر را که بستر مناسبی برای بیان اندیشه­ها، افکار و احساسات درونی مؤلف و نیز زمینه­ساز سبک شخصی وی است به نمایش گذارد.     خطبه ی 27 نهج­البلاغه (خطبه جهاد) یکی از شیواترین و رساترین خطبه­های امام علی(ع) است که حضرت در آن پس از بیان ارزش جهاد، علل شکست کوفیان در برابر سپاه دشمن را یادآور شده و از ضعف و سستی آنان در رویارویی با دشمن شکوه سر می­دهد. نوع سخنان علی(ع) در نهج­البلاغه و ویژگی­های منحصر به فرد ایشان در بیان خطبه­ ی جهاد به گونه ای است که به صورت کلام حضرت مؤلفه­های خاصی بخشیده که در سایر متون ادبی کمتر به چشم می­خورد. آن چه در این مقاله بدان پرداخته می­شود، بررسی خطبه­ی یاد شده از منظر سبک شناسی لایه­ای و تبیین مؤلفه­های سبکی علی(ع)، شناخت افکار، اندیشه ها و پس زمینه های فکری امام(ع) در ایراد خطبه جهاد است.